ولیدمثل قناری یکی از لذت‌بخش‌ترین اقدامات برای هر علاقه‌مندی به این پرنده زیبا است. ولی باید این نکته را توجه داشت که در صورت نداشتن تجربه کافی و کمی اطلاعات نه تنها این اقدام را خوشایند نمی‌کند. بلکه ممکن است در آخر بسیار ناراحت‌کننده هم باشد. پس باید هنگام تکثیر به نکات و شرایط لازم تکثیر پرنده آگاهی داشته باشیم. در اینجا سعی شده تا رایج‌ترین روش‌های تکثیر برای علاقه‌مندان توضیح داده شود.
روش پیشنهادی برای جفت‌اندازی قناری (به ترتیب انجام اقدامات لازم) انتخاب جفت مناسب با رعایت رابطه خویشاوندی، تناسب رنگ و نژاد و هدف از تکثیر کسب اطمینان از سلامت و شادابی قناری‌های انتخاب شده کسب اطمینان از آمادگی قناری ماده ( بیقراری و جیک زدن پیاپی، جمع‌آوری کاغذ درگوشه‌های قفس، کندن پر از بدن خود و سایر پرندگان و داشتن پس دوکی شکل) کسب اطمینان از آمادگی قناری نر ( آوازخوانی قرص و بیقراری در قفس).
اقدامات لازم پیش از جفت‌اندازی قناری
• تقویت قناری نر و ماده در مدت بیست روز قبل از جفت‌اندازی با استفاده از مکمل‌های غذایی و مولتی ویتامین حاوی مقادیر لازم ویتامین A ،E
• قراردادن قفس مخصوص جوجه‌کشی در محل مناسب از لحاظ رعایت دما، نور و جلوگیری از استرس
• قرار دادن قناری ماده در قفس جوجه‌کشی
• قراردادن لانه مخصوص تخم‌گذاری
• تغذیه قناری ماده با غذای مقوی تخم‌مرغی بصورت یکروز در میان در طول یک هفته قبل از جفت‌اندازی
• قرار دادن قفس قناری نر در کنار قفس قناری ماده در مدت یک هفته قبل از جفت‌اندازی
• ورود قناری نر به داخل قفس قناری ماده
• کسب اطمینان از مناسب بودن وضعیت لانه تخم‌گذاری
تکثیر و تولیدمثل قناری
قبل از پرداختن به اصل مطلب تاکید بر چند نکته مفید می‌باشد. تکثیر برای افراد باتجربه مناسب است تکثیر در مقایسه با نگهداری پرنده انفرادی زمان و کار بیشتری لازم دارد. بایستی علاوه بر پرندگان مادر به جوجه‌ها نیز رسیدگی نمود. بایستی بدانید چه بر سر قناری‌های تکثیر شده می‌آورید. زیرا شاید هر شخصی مایل به نگهداری آنها نباشد. به هرحال از قرار دادن قناری‌های اضافی در جایی یا آزاد کردن آنها باید خوداری کرد. باید سکنای جدید آنها به خوبی بقیه بوده و همراه با شناخت و مطالعه باشد.
توجه داشته باشید که با هر بار جوجه‌کشی با وجود طبیعی بودنش به منزله نوعی فرسایش برای جفت خواهد بود. پرندگان اهلی شده نظیر قناری به دفعات و تعداد بیشتری نسبت به انواع وحشی قادر به جوجه‌کشی هستند. باید توجه کرد هرچه بیشتر از جفت جوجه‌کشی کرد طول عمر آنها نیز کمتر می‌شود (بیشتر برای مادها صدق می‌کند)
تکثیر قناری
روش‌های متعددی برای تکثیر (از هر نظر مطلوب: تعداد، نژاد، آواز، رنگ، فرم و…) قناری وجود دارد که در اینجا امکان برشمردن تمامی آنها نمی‌باشد. اشخاص علاقه‌مند به تکثیر حرفه‌ای خود اطلاعات کافی را در طول زمان تجربه کرده وهم می‌توانند به منابع و ماخذ مفصل‌تری مراجعه کنند. در اینجا سعی شده مطالب مفید و مهم و همچنین روش‌های رایج تکثیر قناری را مورد بحث قرار دهیم.
روش معمولی جفت‌گیری قناری
از آنجا که قناری‌های وحشی نیز در طول عمر خود تنها یک جفت دارند در قفس نیز نرمال‌ترین حالت همین است اما باید توجه داشت که:
1) آیا جفت همدیگر را می‌پسندند یا دائما با هم زد وخورد دارند و به جدال می‌پردازند (چنین جفتی باید سریعا از یکدیگر جدا شده زیرا باعث شده قناری ضعیف‌تر در گوشه‌ای افتاده و از بین برود)
2) آیا جفت را در قفسی بزرگ یا پاسیو نگهداری می‌کنید یا در محیطی کوچک و بسته (محیط جفت باید بزرگ و جادار بوده تا بتوانند کمی تحرک داشته و حتی کمی پرواز کنند، قفس مناسب برای جفت حداقل 60*40*100 است)
3) آیا شرایط آب وهوایی محل اقامت پرنده مناسب است یعنی فصل‌ها به درستی سپری می‌شوند یا با لوازم گرمایشی و سرمایشی زمستان را برای آنها تابستان می‌کنید و تابستان برایشان زمستان است؟ در اینصورت جفت از حالت طبیعی خود بیرون رفته و ممکن است در سال حتی تا 4 یا 5 باز نیز تخم گذاشته که سبب فرسایش شدید ماده خواهد شد و تخم‌ها بی‌حاصل و بدون جوجه هستند (البته به تغذیه هم بستگی دارد)
در صورتی که شرایط گفته شده را فراهم کنید می‌توانید جفت را کنار هم نگهداری کنید ولی در صورت تخم‌گذاری بیش از حد و مداوم باید از یکدیگر جدا شوند طوری که یکدیگر را ببینند و در سال آینده در فصل بهار مجددا جفت انداخته شوند که در زیر شرح داده می‌شود.
روش موثر و اصولی جفت‌اندازی قناری
نگهداری دو پرنده جفت به صورت مجزا نسبت به نگهداری باهم از جنبه تکثیراصولی‌ترین روش می‌باشد. در این روش نوع نر و ماده به صورت مجزا از یکدیگر نگهداری می‌شوند. تکثیرکنندگان در فصل پاییز زمانی که پرریزان به پایان رسیده و پرندگان زیبایی خاصی دارند آنها را عرضه می‌کنند و بهترین زمان برای خرید و آشنا کردن پرندگان با یکدیگر هم همین زمان است. چون پرنده در طول زمستان با یکدیگر آشنا می‌شوند و در فصل بهار که زمان تکثیر آنهاست می‌توان اقدام به تکثیر نمود.
تکثیر جفت به صورت مجزا (ادامه روش موثر و اصولی)
در صورتی که نر و ماده با یکدیگر آشنا نباشند نباید آنها را مستقیما کنار یکدیگر نگهداری کرد زیرا با هم زدو خرد داشته و یکدیگر را تحمل نمی‌کنند. قفس نر و ماده را به طوری که یکدیگر را دیده و آواز همدیگر را بشنوند قرار می‌دهیم و در طول این مدت که در بالا توضیح داده شد (از زمان خریداری، فصل پاییز تا زمان تکثیر، اواخر زمستان و اوایل پاییز) باید پرنده را با غذاهای خاص تغذیه نمود رفته رفته پرنده نر و ماده با هم آشنا شده و به هم خو می‌گیرند و در فصل تکثیر (بهار) در صورتی که حالت تدافعی و جنگ نداشته باشند و آماده تکثیر باشند می‌توان آنها را یکی کرد.
تغذیه در زمان تکثیر
جهت طی نمودن یک دوران تکثیر موفق از یکماه قبل از جفت کردن قناریها باید آنها را در رژیم غذایی مخصوص این دوران قرا داد .
دان اصلی قناری
مخلوط کتان و ارزن و شلغم است اما در این فصل مقدار اندکی ارزن و شلغم افزایش می‌یابد زیرا در این دوران قناریها انرژی بیشتری مصرف می‌کنند .
درصد کتان به ارزن در زمان جوجه‌کشی به میزان سه برابر کتان به ارزن است مثلا 3 کیلو کتان و یک کیلو ارزن که می‌شود از نیم کیلو ارزن و نیم کیلو شلغم استفاده نمود.
دان مکمل قناری
دان مکمل یا همان دان مخلوط یا هفت تخم در زمان جوجه‌کشی نقش مهمی دارد اما مصرف بی‌رویه آن موجب پرریزی خارج از فصل و یا پادرد و همینطور چاقی می‌شود.
دو نکته در مصرف دان مخلوط اهمیت دارد یکی درصد ترکیبی دانها با هم و دیگری اندازه مصرف آن است. ترکیب دانها و درصد آنها کار حساس و مشکلی است بنابر این می‌توانید این دان را از مکان‌های مناسب و قابل اطمینان تهیه کنید چنانچه دیدید که در مکانی دان مخلوط عرضه شده حاوی کافشه نیز هست اطمینان داشته باشید به مکان مناسبی مراجعه ننموده‌اید و شخص مورد نظر یا از سر بی‌اطلاعی و یا سودجویی (بدلیل قیمت ارزان کافشه) است پس هرگز از دان مخلوطی که محتوی کافشه استفاده نکنید.
در زمان قبل از جفت و همینطور زمان جفت دوبار در هفته و هر بار به میزان یک قاشق چایخوری برای یک جفت قناری مناسب است ولی مصرف بیشتر می‌تواند ناگهان قناری را تو لک ببرد اما مصرف آن در زمانی که قناریها در حال بزرگ کردن و دان دادن به جوجه‌ها هستند می‌توان تا دو برابر این مقدار باشد.
مصرف سبزیجات و میوه‌جات برای قناری
در دوران تکثیر باید از میوه و سبزی در جیره غذایی قناری استفاده نمود. برای سبزیجات جهت متعادل شدن آن به شکلی که نه سرد باشد و نه گرم بهتر است از مخلوط اسفناج و جعفری که یکی گرم و دیگری سرد است استفاده نمود مصرف کاهو در تقویت نطفه قناری بسیار موثر است و این مطلب که برگ کاهو قناری را پایین آورده و از مستی آن کم می‌کند کاملا مردود و خطا است حتی مصرف هر روز آن نیز نه تنها چنین اثری ندارد بلکه هم بدلیل ویتامین E موجود در کاهو نطفه قناری را قوی می‌کند و هم یک حالت تعادل ایجاد می‌نماید.
در زمانی که قناریها در حال دان دادن به جوجه هستند از روز چهارم جوجه‌ها به بعد بهتر است برای جلوگیری از یبوست در جوجه‌ها هر روز مقداری کاهو و یا سبزی یا سیب و کلم و کدو در دسترس والدین قرار گیرد تا جوجه‌ها را با آن تغذیه نمایند.
دان نرم برای قناری
دان نرم یا همان مخلوط تخم‌مرغ و هویج رنده شده با آرد سوخاری است و برخلاف دوران تولکی در دوران تکثیر دان نرم نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند از دو هفته مانده تا جفت کردن قناریها، قناری ماده را یکروز در میان به مقدار کم با دان نرم تغذیه کنید، همینطور بعد از جفت کردن و از آغاز تخم‌گذاری هر روز تا آخرین تخم مصرف می‌شود. در زمانی که قناری روی تخم خوابیده نیازی به مصرف دان نرم نیست کلا در طول دو هفته‌ای که قناری روی تخم خوابیده بهتر است که از مواد پر انرژی استفاده نشود تا قناری دوران آرامی را سپری نماید مصرف غذاهای پر انرژی موجب تحرک بیشتر قناری و مستی زیاد می‌شود اما از زمانی که جوجه سر از تخم بیرون می‌آورد دان نرم حداقل روزی دو وعده مورد مصرف قرار می‌گیرد.
چگونه بفهمیم قناریها آماده‌اند؟
قناری نر آماده جفت‌گیری
با بال‌های نیمه آویزان مدام به این سو و آن سو می‌پرد و هنگام آواز خواندن صدایی خاص داشته و ریزه‌خوانی نمی‌کند و آوازش را کامل می‌خواند. به عنوان یک اصل کلی قناری نر آماده باید قرص بخواند و ریزه‌خوانی نکند.
از لحاظ ظاهری بدن که بیشتر برای افراد باتجربه موثر است و به آن دقت دارند این است که ناحیه مخرج قناری نر آماده جفت‌گیری دارای برآمدگی بوده و از سطح شکم بالاتر است.
قناری ماده آماده جفت‌گیری
قناری ماده نیز هنگامی‌که آماده جفت‌گیری می‌شود فعالیتش زیاد شده بیقراری کرده و مرتب در قفس پرواز می‌کند و با صدای لرزان آواز جفت‌یابی می‌خواند (ریزه‌خوانی می‌کند). وقتی بر روی چوب می‌نشیند بالهایش نیمه آویخته شده و دمش را بالا گرفته به طرف جلو خم می‌شود. برخی از قناری‌های ماده پرهای سینه خود و یا در صورت موجود بودن پوشال یا تکه چوب در قفس آنها را برداشته به این طرف و آنطرف می‌پرند و در صورت موجود بودن لانه شروع به خانه‌سازی می‌کنند.
لانه تکثیرقناری
لانه آنها مانند طوطی و مرغ عشق یا حتی فینج‌ها نیست که علاقه به خانه‌ای تاریک و بسته داشته باشد. خانه قناری به صورت باز یا نیمه تاریک مناسب‌ترین خانه‌هاست، در اکثر پرنده‌فروشی‌ها آشیانه مناسب برای قناری یافت می‌شود و نباید زیاد نگران این موضوع بود زیرا حتی خود شما هم می‌توانید اقدام با ساخت لانه پرنده کنید یا از لوازم منزل برای این کار استفاده کنید ولی لانه پرنده باید شرایط خاصی داشته باشد که که به چند نکته زیر توجه کنید:
1) لانه پرنده باید استحکام کافی را داشته به گونه‌ای که خراب نشود یا بشکند یا اینکه واژگون شود.
2) جنس لانه لیز یا طوری نباشد که قناری نتواند در لبه آن بایستد.
3) زیاد تودار نباشد و همچنین عمق کمی هم نداشته باشد که جوجه‌ها از آن بیرون بیفتند.
4) باید توجه داشت علاوه بر لانه، قناری با پوشال و چوب و … خود نیز مبادرت به ساخت لانه در لانه شما می‌کند.
اجزای لانه‌سازی برای قناری
قناری برای ساخت لانه نیاز به الیاف و وسایل خاصی دارد که می‌توان از الیاف نارگیل، پوشال، پنبه دانه (موجود در پرنده فروشی‌ها بهترین الیاف برای لانه‌سازی) و … استفاده کرد. الیاف را در اختیار پرنده قرار دهید تا خود مبادرت به ساخت لانه نماید.
مرحله نهایی تکثیر قناری
در صورتی که موارد بالا را اجرا کرده و همه چیز به درستی صورت گیرد و قناری ماده و نر آماده پهلوی هم قرار گیرند موارد زیر اتفاق می‌افتد.
1) قناری نر با آواز دلنشینش ماده را صدا می‌زند و به احتمال زیاد او را تغذیه می‌کند.
2) قناری ماده خم شده عمل لقاح انجام می‌شود.
3) قناری ماده مبادرت به لانه‌سازی کرده یا قبلا لانه خود را ساخته است.
4) قناری ماده شروع به تخم‌گذاری کرده و قناری نر ماده را در لانه تغذیه می‌کند.
5) جوجه‌ها پس از گذشت 13 تا 14 روز سر از تخم در می‌آورند.
تغذیه قناری در زمان پرورش جوجه‌ها
تغذیه جوجه‌ها قناری
تغذیه قناری در هنگام پرورش جوجه‌ها همانند آماده‌سازی والدین برای تخم‌گذاریست و باید متذکر شد دان نرم را حداقل روزی دو وعده مورد مصرف قرار دهید یکی در صبح و دیگری در عصر و مقدار مصرف آن بستگی به سن جوجه‌ها و همینطور تعداد آنها دارد هر جوجه‌ها بزرگتر می‌شوند به دان نرم بیشتری نیاز دارند. تخم‌مرغ نقش بسزایی در رشد جوجه و استخوان‌بندی آن دارد جوجه‌ها تا حدود 50 روزگی با دان نرم تغذیه می‌شوند و از دو ماهگی به بعد می‌توان جیره معمولی را مورد مصرف قرار داد.
